Chủ Nhật, 5 tháng 5, 2013

Đoàn kết ASEAN được kiểm chứng tại Campuchia


Đoàn kết ASEAN được kiểm chứng tại Campuchia


Lại một lần nữa, lợi dụng chức Chủ tịch ASEAN, Campuchia đã khoét sâu thêm sự đoàn kết vốn mong manh của khối này khi cố tình diễn giải sai ý định của các quốc gia ASEAN trong vấn đề Biển Đông. 


Thời gian CPC làm Chủ tịch đã khiến khối ASEAN ít đoàn kết hơn bất kỳ thời điểm nào trong lịch sử 45 năm. Khi kết thúc tuần Hội nghị ASEAN, CPC đã thất bại trong vai trò chèo lái cả khối 10 nước giải quyết tranh chấp chủ quyền Biển Đông giữa các nước thành viên ASEAN với TQ. Nhà nghiên cứu Pavin Chachavalpongpun thuộc Trung tâm ĐNÁ, Đại học Kyoto đánh giá: “Đường lối đối ngoại của CPC bị cầm giữ như con tin bởi quan hệ mật thiết riêng tư với TQ, làm hạn chế lựa chọn chính sách đối ngoại và gây ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh CPC trên trường quốc tế”.
Hội nghị ASEAN tại Phnom Penh vào tháng 4 và tháng 7/2012, CPC bị buộc tội là đại diện cho lợi ích TQ tại Biển Đông nhiều hơn là cho các đồng nghiệp khu vực trong ASEAN. Mặc dù Phnom Penh không có tranh chấp chủ quyền, nhưng là Chủ tịch, CPC nên hành động như một quan tòa độc lập thay vì thiên về quan điểm của Bắc Kinh. Quan điểm khác biệt này một lần nữa lại được phơi bày tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN-21 và Thượng đỉnh Đông Á -7, khi QVK/BNG/CPC Kao Kim Huorn nói rằng, 10 nước ASEAN đã đồng ý giải quyết tranh chấp trên Biển Đông thông qua khuôn khổ hợp tác ASEAN - TQ. Ngày hôm sau, TTh/PLP Aquino tuyên bố bác bỏ, xác nhận rằng Manila không nhất trí cái gọi là sự đồng thuận này, VN cũng không có tín hiệu đồng thuận với tuyên bố này.
Jim Dellta Giacoma, Giám đốc dự án Nhóm nghiên cứu khủng hoảng ĐNÁ nói: “Thất bại không ra Tuyên bố chung tại AMM lần đầu tiên trong 45 năm lịch sử có thể làm sụp đổ hình ảnh ASEAN, đẩy lùi tiến trình COC và sẽ còn được nhớ mãi sau bất cứ thành tựu nào của 12 tháng qua...”. COC là khuôn khổ có tính pháp lý quy định các nước ASEAN làm thế nào để giải quyết tranh chấp trên Biển Đông - một vấn đề gây sức ép trong khu vực. Nhưng CPC đồng lòng với mong muốn của Bắc Kinh là giải quyết tranh chấp song phương với 4 nước thành viên ASEAN. Là 1 bên tranh chấp, cả PLP và VN đều đồng thanh kêu gọi ASEAN giải quyết tranh chấp này với tư cách là 1 khối và không phản đối “quốc tế hóa”.
Các phương tiện truyền thông tập trung theo dõi Hội nghị cho rằng, có rạn nứt trong nội bộ ASEAN. TờNew York Times viết: “Do dự và đấu đá nội bộ - đó là phương cách của ASEAN, và tại Hội nghị, CPC hành động như người thừa ủy nhiệm của TQ”. Tờ Al Jazeera đăng bài: “Chấm dứt phương cách ASEAN” của Nhà báo lâu năm Marga Ortiga nêu: “Không lâu nữa, ASEAN sẽ thay đổi, đó là nhờ CPC”.
CPC, nước có quan hệ mật thiết với TQ, đã cố gắng kiềm chế vấn đề Biển Đông nhưng mọi việc không diễn ra như kế hoạch. Một chủ đề tưởng chừng như không được nhắc đến lại chiếm diễn đàn thảo luận. Những sự việc này đều diễn ra bên trong cánh cửa kín của phòng hội nghị nhưng chắc chắc chúng sẽ không dừng ở đó... dù ASEAN có muốn hay không. Giáo sư Carlyle Thayer, chuyên gia ĐNÁ thuộc Học viện Quốc phòng Úc nhận xét, Chủ tịch ASEAN sử dụng quyền tại hại nhất chưa từng có, “Đưa ra lưu ý gây mất đoàn kết, CPC đóng vai trò như là khách hàng của TQ. CPC đã tạo ra rạn nứt trong ASEAN”. Ông Lao Mong Hay, nhà phân tích độc lập CPC nói: “Là Chủ tịch, CPC nên đóng vai trò một nhà hòa giải”.
NFN/HĐBT/CPC Phay Siphan lại đưa ra quan điểm khác về quyền Chủ tịch ASEAN. CPC đã thành công trong nỗ lực cung cấp diễn đàn thảo luận giữa ASEAN với các đoàn quốc tế. Ông nói: “Chúng tôi mở đối thoại nhằm duy trì hòa bình, ổn định trên Biển Đông. CPC duy trì khoảng thời gian cho mọi người có đối thoại cùng nhau”. Về quan hệ “đặc biệt” của CPC với TQ, Ông Phay Siphan cho rằng, vai trò CPC trong ASEAN là không đại diện cho lợi ích của TQ nhưng phần nào làm đơn giản hóa đối thoại TQ - ASEAN.
Giáo sư Kinh tế ĐNÁ thuộc Đại học Quốc gia Úc Hal Hill nhận xét TQ đã bơm hàng tỷ USD vào CPC nên rất khó để TTg/CPC Hun Sen lựa chọn lợi ích ASEAN hơn Bắc Kinh, nhưng vào một ngày nào đó, CPC có thể cần đến những người bạn ASEAN - những người ít độc đoán hơn TQ. Nhìn chung, ĐNÁ là khu vực ảnh hưởng của TQ và các nước trong khu vực ít nhiều phải chấp nhận hành xử trong khuôn khổ đó. Chính vì vậy ASEAN là một tổ chức rất quan trọng đối với CPC, và CPC không nên làm phiền lòng các thành viên khác bởi đây là những đồng minh khu vực tốt nhất của CPC.
Trần Quang (gt)

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét